Presbiopia - co to jest i jakie są jej objawy?

Wraz z wiekiem, nasze ciało doświadcza różnorodnych zmian, a jedną z nich jest presbiopia, inaczej znana jako starczowzroczność. To schorzenie, choć może być frustrujące, jest częścią naturalnego procesu starzenia się oka objawiające się pogorszeniem widzenia z bliska, który dotyka zazwyczaj osoby po 40. roku życia. Związana jest ona z utratą elastyczności soczewki oka, co utrudnia jej akomodację, czyli dostosowanie do różnych odległości. W tym artykule przyjrzymy się bliżej presbiopii, jej objawom, diagnostyce oraz skutecznym metodom leczenia. 

Na czym polega presbiopia i jakie są jej objawy?

Presbiopia występuje, gdy elastyczność soczewki oka maleje, co utrudnia jej zdolność do zmiany kształtu w celu skupienia się na obiektach znajdujących się blisko. Zazwyczaj rozpoczyna się ona między 40. a 50. rokiem życia i stopniowo postępuje. Objawy presbiopii obejmują trudności w czytaniu drobnych druków, konieczność trzymania książki lub gazety daleko od oczu (mimowolne odsuwanie dalej czytanego tekstu) oraz znużenie podczas czytania lub wykonywania prac wymagających skupienia na blisko położonych obiektach. Niektóre osoby będą wymagały bardzo silnego oświetlenia obserwowanego tekstu, aby móc go przeczytać. 

Akomodacja, znana również jako zdolność nastawcza oka, jest kluczowym procesem, który umożliwia nam widzenie przedmiotów znajdujących się w różnych odległościach. Ten niezwykły mechanizm jest możliwy dzięki elastyczności soczewki oka, która może zmieniać swój kształt. W trakcie akomodacji wewnętrzne mięśnie rzęskowe, działając na soczewkę, powodują jej zmianę kształtu. Gdy koncentrujemy się na obiektach położonych blisko nas, mięsień rzęskowy kurczy się, co sprawia, że soczewka staje się wypukła i zwiększa swoją moc. W przypadku patrzenia w dal, mięsień ten się rozluźnia, co powoduje spłaszczenie soczewki. Ta zmiana krzywizny soczewki powoduje przesunięcie jej ogniskowej, co z kolei wpływa na jej zdolność do ostrego widzenia daleko położonego obiektu. To fascynujące zjawisko jest kluczowym elementem naszego codziennego widzenia, pozwalając nam płynnie dostosować się do różnych odległości i zachować ostrość widzenia w różnych warunkach.

Presbiopia - jak ją wykryć i  zdiagnozować?

Najpopularniejszą metodą diagnozowania presbiopii jest badanie ostrości wzroku przeprowadzane przez optometrystę lub okulistę. Najpierw sprawdzeniu podlega ostrość widzenia do dali i ewentualne określenie mocy szkieł okularowych, aby zapewnić pełne widzenie. Kolejnym krokiem jest sprawdzenie widzenia do bliży, w celu skorygowania presbiopii. W tym celu konieczne jest zastosowanie dodatkowej mocy optycznej, która zależy od stopnia utraty zdolności akomodacji. Najczęściej używa się szkieł okularowych w zakresie mocy od +0,5 do +3,5 dioptrii, większej niż standardowa korekcja do widzenia na odległość. Wartość tych szkieł określana jest dodatkiem do bliży (addycją). W czasie badanie wzroku optometrysta powinien uwzględnić odległość, na którą chcemy widzieć ostro, aby prawidłowo określić wielkość addycji. Będzie miała ona różne wartości zależnie od tego, czy okularów korekcyjnych będziemy używać do pracy przy komputerze (w odległości 50-80 cm), podczas wykonywania precyzyjnych czynności (20 cm), czy standardowe czytanie (35-40 cm). Im bliżej odległości, tym większe moc jest potrzebne.

W przypadku osób o prawidłowym wzroku obraz widziany z daleka powstaje na siatkówce bez konieczności dodatkowego napinania mięśni rzęskowych. Dlatego też zaleca się stosowanie korekcji "plusowej" jedynie do bliskich odległości, ponieważ patrząc w dal, obraz może być niewyraźny. 

Z kolei osoby z wadą wzroku do dali, takie jak nadwzroczność, krótkowzroczność czy astygmatyzm, mogą wymagać dwóch różnych form korekcji wzroku, zarówno do dali, jak i do bliży (czytania, czy pracy na komputerze). 

W przypadku osób krótkowzrocznych presbiopia zazwyczaj objawia się nieco później i często wiąże się z koniecznością ściągania okularów podczas pracy z bliska, zwłaszcza przy niskim stopniu krótkowzroczności. Może to także wymagać zastosowania słabszych soczewek minusowych niż dotychczas, aby zapewnić wygodne widzenie na różne odległości. Dlatego też presbiopia może mieć różne przejawy w zależności od rodzaju wady wzroku i indywidualnych cech pacjenta.

Jakie są metody leczenia presbiopii?

Chociaż presbiopia jest nieuniknionym procesem starzenia się oka, istnieją różne opcje leczenia, które mogą pomóc zniwelować jej wpływ na życie codzienne. Istnieje wiele metod leczenia presbiopii, zarówno okularowych, jak i chirurgicznych. Wybór najlepszej metody leczenia zależy od indywidualnych potrzeb i preferencji pacjenta. Oto kilka z nich:

• Okulary do czytania: Najprostsza i najtańsza metoda korekcji presbiopii. Okulary te korygują prezbiopię, ale nie niwelują innych wad wzroku, takich jak krótkowzroczność czy dalekowzroczność.

• Okulary progresywne: Zapewniają ostre widzenie na wszystkie odległości.

• Multifocalne soczewki kontaktowe: Istnieje kilka rodzajów soczewek kontaktowych korygujących presbiopię, m.in. soczewki multifokalne i toryczne.

• Zabiegi chirurgiczne: Zabiegi laserowe, takie jak LASIK lub PRK, mogą trwale skorygować presbiopię. Istnieje również kilka rodzajów soczewek wewnątrzgałkowych, które mogą korygować presbiopię.

Presbiopia jest naturalnym procesem starzenia się oka, który może mieć znaczący wpływ na jakość życia. Jednakże, dzięki dostępnym opcjom leczenia, osoby z presbiopią mogą znaleźć skuteczne sposoby radzenia sobie z jej objawami. Ważne jest regularne badanie wzroku i konsultacja z optometrystą w celu doboru najlepszej opcji leczenia, która będzie odpowiadała indywidualnym potrzebom pacjenta. W ten sposób, mimo wyzwań związanych z presbiopią, można cieszyć się pełnią życia i komfortem wzroku we współczesnym świecie.